Czy ptaszyniec kurzy oddziałuje na ludzi?

Ptaszyniec kurzy z gatunku roztocza, jest jednym z najbardziej szkodliwych i inwazyjnych pasożytów, które atakują wszelkie ptactwo, zwierzęta, a nawet ludzi. Jest pasożytem występującym zarówno na przemysłowych fermach drobiu, jak i w małych przydomowych kurnikach. Najliczniej występują w okresach letnich od lipca do września, zimą pojawia się natomiast w ogrzewanych pomieszczeniach inwentarskich. Cztery pary odnóży pozwalają na szybkie przemieszczanie się pasożytów, natomiast ich duża rozrodczość sprawia, że samice znoszą po 8 jaj dziennie przez kilka tygodni. Z jaj wylęgają się larwy ptaszyńca kurzego, z których po 7 dniach mogą powstać osobniki dorosłe. Żywią się krwią ptaków, a po najedzeniu roztocze przybierają kształt prawie kulisty. Tak ofensywny rozwój populacji ptaszyńca kurzego stanowi poważne zagrożenie dla całego stada hodowlanego, dlatego należy podejmować wszelkich starań i środków mających na celu szybkie zwalczanie ptaszyńca. Ważny nacisk należy postawić na profilaktykę zwłaszcza w okresach jego najintensywniejszego występowania.

Pomór drobiu

Inwazja ptaszyńca kurzego jest niebezpieczna dla zwierząt, a szczególnie dla drobiu. W ofensywny sposób atakują śpiące ptaki: kury, indyki, perlice, bażanty, gołębie, ptaki ozdobne a nawet dzikie ptaki. Ptaszyniec kurzy stanowi zagrożenie dla ptaków na każdym etapie odchowu, począwszy od piskląt po osobniki dorosłe. Ptaszyniec kurzy żeruje tylko nocą, powodując bezsenność ptaków. W dzień ciężko go wychwycić, gdyż wraz ze świtem chowa się w miejscach trudno dostępnych, w najgłębszych szczelinach pomieszczeń inwentarskich, pęknięciach muru i posadzek, w szczelinach gniazd nieśnych i wszędzie tam gdzie oko człowieka nie sięga. Wychodzą z ukrycia nocą, podczas spoczynku ptaków, aby pożywić się ich krwią, a następnie rozpocząć stadium lęgowe. Jedna kura może być żywicielem nawet dla 500 tys. dorosłych osobników. Atakujące ptaszyńce poprzez nakłuwanie skóry ptaków wprowadzają toksyczną ślinę, która ma właściwości rozpuszczające tkankę skórną, co ułatwia sztylecikom dotarcie do drobnych naczyń krwionośnych, z których pasożyty pobierają krew. Dzięki szczękoczułkom ptaszyńce rozcinają niczym nożyczkami skórę ptaka, swobodnie pobierają krew, a przy tym roznoszą zarazki chorobotwórcze drobiu. Pasożyty poprzez nakłuwanie skóry, wysysanie krwi i wprowadzanie śliny wywołują niedokrwistość, świąd, niepokój i bezsenność ptaków. 

W kurnikach silnie porażonych pasożytem, dochodzi często do masowej śmierci młodych piskląt, ataków agresji i kanibalizmu wśród dorosłych ptaków oraz dochodzi do ogólnego pogorszenia stanu stada hodowlanego. Skóra silnie porażonych ptaków przez liczne roztocze jest poraniona, skażona bakteriami, a pióra są postrzępione lub powyrywane. Biedne ptaki po wprowadzeniu toksycznej śliny ptaszyńców drapią się, skubią i wydziobują sobie pióra nawzajem. Skóra w tych miejscach staje się zgrubiała, pojawia się wysięk surowiczy, a ptaki gubią w tych miejscach pióra. Starsze i większe ptaki słabną, chudną i gwałtownie spada ich nieśność, w skrajnych przypadkach nawet o 30%. Ptaszyńce często znajdowane są w szparach uszu, w nozdrzach czy w dziobie porażonych ptaków, jednak to krew żywiciela jest dla nich najważniejszym pożywieniem warunkującym dalszy rozród. Zwykle mija kilka miesięcy zanim hodowca zauważy ptaszyńca kurzego w swojej hodowli, co daje mu czas na rozmnożenie się na dużą skalę. Ptaszyńca kurzego, specjalistę od pasożytniczego trybu życia można rozpoznać po dużej śmiertelności młodych ptaków, spadku nieśności drobiu, chudnięciu i słabnięciu ptaków,  pokaleczeniu skóry ptaków oraz dużej agresji w stadzie. Jak większość pasożytów zewnętrznych, ptaszyńce kurze są wytrzymałe na głód i bez pokarmu mogą przeżyć do 8 miesięcy, żyjąc w ukryciu. Dlatego przy każdej wymianie stada, po wprowadzeniu nowych zwierząt do budynków inwentarskich hodowcy dużą uwagę muszą poświęcić zwalczaniu pasożytów.

Czy ptaszyniec kurzy przechodzi na ludzi?

Zwalczanie ptaszyńca kurzego jest bardzo ważnym elementem w hodowli drobiu. Ptaszyńce są nie tylko dokuczliwymi pasożytami ptaków, stanowią również duże zagrożenie dla innych gatunków zwierząt, np. konie, bydło, trzoda chlewna. Mogą również niepokoić zwierzęta domowe i oczywiście ludzi, zasiedlając różne zakamarki pomieszczeń mieszkalnych. Najczęściej przedostają się do mieszkań za pośrednictwem samych hodowców lub osób dokonujących codziennego obrządku w kurnikach czy innych budynkach inwentarskich. Bardzo często przechodzą z drobiu na odzież oraz powierzchnię skóry rąk i  nóg ludzi pracujących w kurnikach. Ten gatunek roztocza może przejść do pomieszczeń domowych z gniazd ptaków zlokalizowanych w budynkach mieszkalnych, tj. gniazda wróbli, gołębi czy jaskółek.

Choroby przenoszone prze drób na ludzi

Ptaszyńce roznoszą różne zarazki chorobotwórcze, w tym zarazki cholery i białaczkę drobiu, a także toksoplazmozę i pomór drobiu. Roztocza nachodzące ludzi, tak jak w przypadku ptaków powodują nieprzyjemne ukłucia, najczęściej podczas snu. Ukąszenia pasożytów skutkujące wprowadzeniem toksycznej śliny przez ptaszyńca kurzego, która może wywoływać groźne choroby wśród ludzi, m.in.  zapalenie rdzenia oraz wywołują zapalenie mózgu. Ptaszyniec może przenosić wirusy z grupy A, oraz często jest  przyczyną astmy oskrzelowej wśród pracowników ferm drobiu. Toksoplazmoza jest jedną z chorób roznoszonych przez ptaszyńce. Stanowi głównie zagrożenie dla kobiet w ciąży gdyż może doprowadzić do uszkodzenia płodu lub poronienia. Najczęstszą reakcją na ukąszenie przez ptaszyńca są jednak alergiczne objawy skórne, które znikają po około 2-3 dniach. Po 36-40 godzinach od ukąszenia pojawia się ropny pęcherzyk, a także obrzmiewają lokalnie węzły chłonne. Ukłucia ptaszyńca są bardzo nieprzyjemne, zwłaszcza dla dzieci i osób dorosłych z nadwrażliwością na ślinę, podatnych na wszelkie alergie. Powodują zazwyczaj zmiany zapalne skóry, przechodzące ze stadium rumienia do głębokich owrzodzeń. Powstałym w wyniku ukąszenia zapaleniom skóry towarzyszy silne nieprzyjemne swędzenie.

Jak zabezpieczyć się przed chorobami przenoszonymi przez drób?

Aby zabezpieczyć się przed chorobami drobiu roznoszonymi przez ptaszyńca kurzego, należy najpierw pozbyć się szkodników poprzez odpowiednie preparaty niszczące i dezakaryzacyjne dozowane w formie oprysku mechanicznego. Zabiegi należy powtarzać 2-3 razy co 7-10 dni. W tym celu należy stosować akarycydy z różnych grup chemicznych przemiennie lub jednocześnie dla zwiększenia skuteczności.

Ptaszyniec kurzy jest pasożytem trudnym do wykrycia, a jego szybkie stadium rozwoju sprawia że gospodarstwo hodowlane dotknięte plagą wszy kurzych przechodzi prawdziwą inwazję, stanowiącą zagrożenia dla zdrowia ptaków i ludzi. Można stosować różne sposoby zwalczania ptaszyńca kurzego, jednak największy nacisk należy kłaść na profilaktykę, stosując np. suchą dezynfekcję w postaci ziemi okrzemkowej. W przypadku pojawienia się pierwszych symptomów plagi ptaszyńca kurzego w stadzie wskazana jest niezwłoczna interwencja z użyciem środków dezynsekcyjnych. Osoby wykonujące zabiegi zwalczające wszy kurze w pomieszczeniach inwentarskich, duży nacisk muszą kłaść na zabezpieczenie własnego ciała i odzieży. Choroby przenoszone prze drób na ludzi mogą doprowadzić do poważnych powikłań, dlatego każdy powinien przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej. Po każdej wizycie w kurniku, czy innym budynku inwentarskim należy dokładnie umyć ręce. Zalecane jest również używanie innej odzieży do pracy przy zwierzętach niż tej, do której przywykliśmy w domu. Dobrym rozwiązaniem może być używanie odzieży wierzchniej ochronnej, np. kombinezonów, które szczelnie zabezpieczą ciało pracownika fermy lub samego hodowcy przed przenoszeniem pasożytów, bakterii i wirusów do budynków mieszkalnych. Profilaktyczne czynności dezynfekcyjne to w dzisiejszych czasach sprawa priorytetowa.

Wirusy, bakterie i pasożyty szybko się rozprzestrzeniają i stanowią duże zagrożenie zarówno dla hodowców jak i dla zwierząt. Tylko regularne zabiegi dezynfekcyjne oraz stosowanie tzw. suchej dezynfekcji zabezpieczą gospodarstwo hodowlane przed plagą ptaszyńca kurzego i roznoszeniem przez nie chorób odzwierzęcych. Ważne jest również przestrzeganie higieny podczas przygotowywania potraw z produktów zwierzęcych(surowe nieświeże mięso, surowe jaja mogą być nośnikiem salmonelli), stosowanie gorącej wody oraz detergentów w postaci płynu do mycia naczyń, pomoże uwolnić kuchnię od zbędnych bakterii czy wirusów.