Zdrowe kopyta to jedna z najważniejszych rzeczy o jaką powinien zadbać właściciel konia. Są one narażone na wiele obciążeń, nie tylko związanych z masą samego zwierzęcia czy jeźdźca ale także przez prędkość i intensywność poruszania się konia. W środowisku miłośników koni często słyszy się, że bez kopyt nie ma konia - jest to prawda. Wszelkiego rodzaju schorzenia, uszkodzenia czy kontuzje mogą spowodować wykluczenie konia z jakiejkolwiek aktywności fizycznej na bardzo długi czas, a w skrajnych przypadkach nawet na zawsze. Każdy pracownik stajni, jeździec czy hodowca koni łączy pielęgnacje kopyt z dbaniem o dobrostan i zdrowie zwierząt. Czyszczenie kopyt powinno być wykonywane przed każdą wykowywaną przez zwierzę pracą lub aktywnością, a także po jej zakończeniu. Tylko regularne dbanie o kopyta zapewni zdrowie i dobrą kondycję konia.
KOŃSKIE KOPYTO – PRAWIDŁOWA BUDOWA
Warto jest mieć w głowie pewien wzorzec prawidłowego, dobrze zbudowanego kopyta by szybko móc dostrzec wszelkie nieprawidłowości w jego wyglądzie. Każdy opiekun konia wie, że kopyta każdego konia będą się różnić i ma na to wpływ wiele czynników, na przykład: narastający róg kopytowy czy przebyte urazy. Wiedza na temat utrzymania kopyt w dobrym stanie pomoże nie dopuścić do pogorszeniu stanu zwierzęcia oraz w zaoszczędzeniu sporej ilości czasu na leczenie. Podstawą dbania o końskie kopyto jest wiedza o tym jak jest zbudowane. Kopyto konia składa się z: ściany przedniej, linii wodnej, linii białej, podeszwy, strzałki oraz piętki. Zachowanie wszystkich elementów końskiego kopyta w dobrym stanie i zadbanie o prawidłową budowę zagwarantuje koniom zdrowie i wytrzymałość, potrzebną bo aktywności fizycznej i pracy. Każdy jeździec powinien mieć na uwadze stan kopyt konia, którego wybiera do jazdy.
REGULARNE SPRAWDZANIE KOPYT
Regularne sprawdzanie kopyt ma na celu zminimalizowanie możliwości powstania kontuzji i urazów, które mogłyby przyczynić się do wyłączenia konia z pracy. Dlatego, najlepiej i najbezpieczniej sprawdzać kopyta nie tylko po pracy ale również przed nią, by sprawdzić czy nie ma, na przykład żadnego ciała obcego, które wbiło się w kopyto w międzyczasie. Każde uszkodzenie lub uraz kopyt może być niebezpieczne i wykluczyć konia z pracy i aktywności fizycznej więc bardzo ważne jest regularne kontrolowanie ich stanu. Sprawdzanie kopyt ma na celu profilaktykę wszelkich urazów i problemów mogących pojawić się w kopytach, a także zapobieganie uszkodzeniom powodującym ból i dyskomfort.
CZYSZCZENIE KOPYT – KROK PO KROKU
Przyjmuje się, że czyszczenie końskich kopyt należy zacząć w kolejności: lewa przednia noga, lewa tylna, prawa przednia i prawa tylna. Żeby cały proces przebiegł bez zakłóceń, konia należy przywiązać w sposób uniemożliwiający mu wyrwanie się, a jednocześnie tak, aby zapewnić sobie swobodę ruchu. Dużo łatwiej pracuje się z koniem, który jest przyzwyczajony do takiego zabiegu, dlatego ważne jest by budować z koniem więź i uczyć go podnoszenia nóg już od najmłodszego wieku. Zbudowanie zaufania w pierwszych miesiącach pozwoli na efektywniejszą i łatwiejszą pracę w przyszłości.
Do rutynowego czyszczenia kopyt używamy kopystki. Za pomocą twardej, ostrej części usuwamy ciała obce, które mogły zanieczyścić kopyto – tym sposobem pozbywamy się piasku, obornika, kamieni, patyków i innych niepożądanych obiektów. Czyszcząc kopyta kopystkę kierujemy od piętki do tzw. palca kopyta. Szczotką wymiatamy pozostały kurz i brud. Tak oczyszczone kopyta możemy przemyć wodą.
PIELĘGNACJA KOPYT - PODSTAWOWE NARZĘDZIA
Najważniejszym, podstawowym narzędziem do codziennej pielęgnacji i czyszczenia kopyt jest kopystka, która powinna znajdować się w każdej stajni. Narzędzie kowalskie, w które warto się wyposażyć to: dobrej jakości, ostry nóż do kopyt, cęgi do przycinania ścian kopyta oraz pilnik / tarnik do kopyt. Są to przedmioty, które użyte z odpowiednią wiedzą, zapewnią zdrowie i prawidłowe rośnięcie kopyt Twojego konia. Narzędzie do pielęgnacji i korekty końskich kopyt powinny być przechowywane w suchym, najlepiej zamkniętym miejscu. Odpowiednie dbanie o sprzęt do korekcji kopyt zachowa swoje właściwości i posłuży przez bardzo długi czas. Warto również wyposażyć się w olej lub smar do kopyt, żeby je odżywić i nawilżyć po czyszczeniu. Jeśli natomiast koń często chodzi po mokrym podłożu warto osuszać kopyta odpowiednimi preparatami.
Aby prawidłowo przeprowadzić zabieg czyszczenia i korekcji kopyt trzeba wiedzieć jakimi narzędziami wykonywać poszczególne czynności.
- Kopystka do kopyt: pierwszym bardzo ważnym krokiem jest wyczyszczenie kopyt. Twardą częścią usuwamy wszelkie ciała obce, pozostałości ściółki i podłoża, a szczotką pozbywamy się kurzu i piasku.
- Nóż do kopyt: za pomocą tego narzędzia wycinamy przerośniętą część strzałki oraz podeszwy kopyta. Jest to bardzo ważny krok, który rzutuje na kondycję kopyt. Istnieją różne rodzaje noży do kopyt - prawy, lewy, obustronny, wąski i szeroki. Każdy kowal lub osoba samodzielnie wykonująca zabieg strugania kopyt powinna dobrać narzędzia do swoich preferencji i umiejętności.
- Kleszcze do kopyt: usunięcie nadmiernie narośniętego rogu puszki kopytowej. Za pomocą cęgów do kopyt obcinamy wolny brzeg kopyta i nadajemy mu prawidłowy kształt. Należy zrobić to bardzo starannie i ostrożnie aby nie naruszyć głębszych warstw.
- Tarnik do kopyt: pilnikiem wyrównujemy powierzchnię całej podeszwy oraz nadajemy ostateczny, zaokrąglony kształt. Dzięki zastosowaniu tego narzędzia kopyto jest bardziej estetyczne ale także mniej podatne na dostawanie się do niego ciał obcych przez nierówności w powierzchni.
- Smar do kopyt: ostatnim bardzo ważnym krokiem w pielęgnacji kopyt jest ich nawilżenie i odżywienie. W celu poprawy ich stanu, wyglądu i kondycji używa się specjalnych olejów. Wystarczy, za pomocą pędzelka, pokryć całą powierzchnię kopyta preparatem.
WIZYTA KOWALA – KOREKCJA KOPYT
Zadaniem kowala jest nie tylko podkuwanie ale też korekcja kopyt, która ma na celu nadać im odpowiedni kształt oraz ocena kondycji i stanu kopyt. Częstotliwość wizyt kowala jest rzeczą dość indywidualną i zależy od stanu kopy, tempa ich narastania, podkuwania lub ewentualnych chorób i urazów. Hodowcy koni przyjmują, że werkowanie, czyli ścieranie nadmiernie narośniętego rogu kopytowego, powinno odbywać się co około 6 – 8 tygodni. Przeprowadzanie tego zabiegu zbyt rzadko może doprowadzić do poważnych przerostów, a zbyt często do uszkodzeń kopyta.
W przypadku koni chodzących w podkowach, zabieg podkuwania powinno wykonywać się co około 6 tygodni. Jeśli koń jest podkuwany przez cały rok, zaleca się raz w roku zrobić mu swoiste wakacje przez okres 2 – 3 miesięcy. W tym czasie kopyto ma szanse odpocząć od podków, które zaburzają naturalną elastyczność kopyt.
WERKOWANIE - JAK WYGLĄDA STRUGANIE KOPYT?
Po zebranym wywiadzie o koniu, jego użytkowaniu, podłożu po jakim koń się porusza, kowal przystępuje do pracy. Usuwa zniszczony i przerośnięty róg z podeszwy kopyta oraz strzałki za pomocą cęgów, noży do kopyt oraz tarnika. Werkowanie ma na celu prawidłowe ukształtowanie strzałki oraz podcięcie podeszwy rogowej kopyta. Zbyt małe usunięcie rogu podeszwy będzie skutkowało szybszą potrzebą ponownego struganie. Zbyt duże usunięcie może spowodować zacięcia, podbicie i chwilową kulawiznę. Struganie kopyt powinno być wykonywane przez osobę o dobrej znajomości tego fachu, by nie wyrządzić zwierzęciu bólu i poważniejszych problemów. Jednak zabieg ten może być również wykonywany przez osobę mającą podstawową wiedzę na temat budowy kopyta i jego prawidłowego wyglądu. Taka osoba powinna zapytać kowala o porady, jak zrobić to prawidłowo. Należy jednak pamiętać, że nasze struganie kopyt powinno być tylko dodatkiem do profesjonalnej pracy kowala.
PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE A KOPYTA
Każdy koń ma inne kopyta, u jednych będą one twarde i mocne, a u innych delikatne i wrażliwe, dlatego tak jak w przypadku ludzkich paznokci ważne jest dostarczenie odpowiednich ilości witamin, minerałów i składników odżywczych, które zadbają o dobry stan kopyt. Dodatki paszowe takie jak biotyna dają bardzo dobre efekty, niestety by zobaczyć zadowalające efekty trzeba poczekać nawet kilkanaście miesięcy, jednak hodowcy decydujący się na taką suplementacje są bardzo zadowoleni. Każde niedobory cennych składników w diecie będzie widać na końskich kopytach, dlatego tak ważne jest oglądanie ich. Prawidłowa dieta to bardzo prosty sposób dbania o Naszego konia więc warto zwrócić na to uwagę.
DLACZEGO PIELĘGNACJA KOPYT JEST TAKA WAŻNA?
Pielęgnacja końskich kopyt jest niezwykle ważna by zapewnić koniom zdrowie i dobrą kondycje. Regularne sprawdzanie i czyszczenie kopyt pozwoli na kontrolowanie ich stanu, a to z kolei zminimalizuje narażenie konia na groźne choroby i wykluczenie z jakichkolwiek aktywności fizycznych. Osoby zajmujące się końmi powinny posiadać przynajmniej podstawową wiedzę na temat tego, jak zadbać o końskie kopyta i zdawać sobie sprawę jak istotne to jest. Pamiętajmy, że bez kopyt nie ma konia!
