Żniwa tuż tuż - jak przygotować silos do magazynowania zbóż

Bezpieczne składowanie i magazynowanie zbóż to bardzo kluczowa kwestia dla każdego rolnika oraz przedsiębiorców i producentów z branży rolnej. Niezależnie od gatunku zbóż, żyto, jęczmień, owies, pszenżyto, pszenica, kukurydza, są one narażone na niekorzystne działanie bakterii, grzybów oraz szkodników podczas magazynowania. Zaniedbania związane z niewłaściwym przechowywaniem zbóż niosą za sobą straty finansowe związane z niską jakością oraz spadkiem masy składowanego zboża i stanowi zagrożenie dla życia zwierząt i ludzi. Jak dbać o silosy zbożowe, aby zachować dobrą jakość zbóż przez cały okres magazynowania? Jaką stosować profilaktykę? O tym w naszym artykule.

Magazynowanie zboża

Okres oczekiwania na żniwa, kiedy dość często silosy na zboże czy elewatory zbożowe są opróżniane to najlepszy czas na przygotowanie magazynów zbożowych na kolejny okres składowania i przechowywania zbóż. Część gospodarzy i producentów rolnych sprzedaje zboża zaraz po żniwach, jednak duże grono decyduje się na ich magazynowanie. Jest to spowodowane tym, że z reguły obserwuje się wyższe ceny zbóż w późniejszych terminach, niż zaraz po żniwach. Nie zawsze można mieć jednak pewność, że ceny zbóż utrzymają się na wyższych poziomach i późniejsza sprzedaż przyniesie ze sobą większe korzyści ekonomiczne. Rynek nie jest stabilny, pełne elewatory zbóż importowanych i brak możliwości sprzedaży rodzimych produktów sprawiły, że wielu rolników musiało skorzystać z rządowych dopłat do zbóż. Magazynowanie zbóż jest również ważnym aspektem wśród gospodarzy i producentów zajmującym się chowem zwierząt gospodarskich. Składowanie zboża na potrzeby zapewnienia paszy dla zwierząt jest wówczas ważnym elementem produkcji zwierzęcej.

Zasady właściwego przechowywania zbóż

Aby osiągnąć wysoką jakość oraz przydatność konsumpcyjną magazynowanego ziarna, należy stworzyć warunki, które pozwolą na jego właściwe i bezpieczne przechowywanie. Dopływ powietrza, wilgotność i temperatura to kluczowe czynniki które wpływają na procesy przechowywania ziarna. Wysoka temperatura oraz wilgotność sprzyjają rozwojowi bakterii i pleśni w składowanym zbożu, co wpływa na pogorszenie jego zapachu, ograniczenie siły kiełkowania oraz przydatności konsumpcyjnej. Patogeny pleśni i grzybów prowadzą do rozwoju szkodliwych dla zdrowia mytoksyn. Przechowywane w silosach ziarno zbóż ze względu na dużą masę magazynową oraz szczelność silosów jest odcięte od powietrza. Dlatego bardzo ważnym aspektem jest kontrola wilgotności oraz temperatury składowanego ziarna kukurydzy oraz zbóż. Zawartość wody w ziarnie należy doprowadzić do bezpiecznej wilgotności i temperatury. Zgodnie z unormowaniami wilgotność ziarna nie powinna przekraczać 14,5%a temperatura po schłodzeniu 20°C. Jeśli wilgotność przekroczy bezpieczny poziom materiał magazynowy należy dosuszyć. Przy długotrwałym magazynowaniu masy zbożowej, należy obniżyć jej wilgotność poniżej 14%. Dosuszone ziarno jest mniej narażone na rozwój drobnoustrojów, dzięki czemu będzie długo i bezpiecznie przechowywane. Straty wynikające ze złego przechowywania ziarna mogą być ogromne i mogą generować poważne straty ekonomiczne.

Metody przechowywania zbóż

• Metoda podłogowa - w gospodarstwach rolnych najczęstszą metodą przechowywania ziarna zbóż jest metoda podłogowa. Po zakończeniu żniw ziarno zbóż jest przechowywane w spichlerzach, stodołach, czy innych pomieszczeniach wykorzystywanych do składowania płodów rolnych. Zaletą tej metody jest szybka forma rozładunku, przy użyciu ładowarek teleskopowych, podajników oraz dmuchaw do transportu zboża z przyczepy do spichlerza. Wadą z kolei jest wysoki nakład pracy związany z jego załadunkiem na potrzeby transportu i sprzedaży. Niezbędnym wyposażeniem gospodarstwa okazuje się szufla do zboża czy inny rodzaj łopaty do ładowania zboża, bądź kukurydzy.
• Magazynowanie zboża na przyczepach - w małych gospodarstwach dość popularne jest krótkookresowe magazynowanie zbóż na środkach transportu, co generuje oszczędność czasu przeznaczanego na rozładunek i załadunek jednak blokuje przyczepy.
• Silosy zbożowe - duże gospodarstwa oraz producenci rolni, producenci pasz i karm dla zwierząt wykorzystują do tego celu profesjonalne silosy o różnych pojemnościach, które zapewniają optymalne warunki przechowywania ziarna oraz charakteryzują się doskonałą szczelnością i funkcjonalnością załadunku i rozładunku. Takie zboże powinno być najpierw oczyszczone z wszelkich zanieczyszczeń, pozostałości chwastów, nasion oraz łodyg, żeby nie straciło parametrów jakościowych musi być zapewniona odpowiednia wilgotność.

Oczywiście należy zadbać o właściwe przygotowanie spichlerzy oraz silosów, oczyszczenie ich z zalegających resztek ziarna, dezynfekcję oraz eliminację szkodników magazynowych. Dzięki tym zabiegom magazynowane zboże osiągnie wyższe parametry, zostanie zabezpieczone przed insektami, gryzoniami oraz będzie mogło być przechowywane na potrzeby jego późniejszego spożytkowania bądź sprzedaży.

Zagrożenia związane z przechowywaniem zbóż

Niewłaściwe przechowywanie ziarna zbóż stwarza warunki sprzyjające namnażaniu się szkodników magazynowych, bakterii oraz grzybów i pleśni, które przyczyniają się do strat ekonomicznych, obniżając jakość oraz masę magazynowanego zboża. Niezależnie czy jest to spichlerz czy silos przed rozpoczęciem okresu żniw oraz załadunkiem nowego zboża przeznaczonego do magazynowania, bezwarunkowo należy usunąć pozostałości starych zbóż, które mogłyby stanowić pożywkę dla patogenów. Największe zagrożenie podczas składowania zbóż stanowią insekty, takie jak: wołek zbożowy (Sitophilus granarius), wołek ryżowy (Sitophilus oryzae L.), trojszyk ulec (Tribolium confusum), chrząszcz mączny, mkliki mączne, czy roztocza zbożowe (rozkruszek mączny), które mogą żerować na ziarnach zbóż. Ponadto w miejscach składowania ziarna pojawiają się gryzonie, głównie myszy i szczury. Silosy na zboże, spichlerze i magazyny płodów rolnych stanowią dla nich doskonałe miejsce do bytowania, rozmnażania oraz miejsce łatwego dostępu do pożywienia. Szkodniki magazynowe pozostawiają za sobą odchody, larwy owadów, martwe osobniki, niosąc poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Ponadto wilgoć, niewłaściwa dezynfekcja silosów lub jej brak prowadzi do rozwoju grzybów, pleśni i mytoksyn w składowanych ziarnach zbóż, które przyczynia się do strat ekonomicznych gospodarzy i przetwórców, zagrażając jednocześnie zdrowi zwierząt i ludzi. Ponadto pleśń powoduje gnicie zboża, które traci wartość handlową i nie będzie nadawało się do spożycia.

Dezynsekcja i deratyzacja pustych magazynów zbożowych

Najważniejszym celem dla każdego rolnika oraz producenta płodów rolnych powinno być przechowywanie czystego, zdrowego i wysuszonego ziarna, które pozwoli mu osiągnąć wysoką jakość produktu i przyczyni się do osiągnięcia lepszej ceny, a tym samym korzyści ekonomicznych. Przystępując do dezynsekcji pustych spichlerzy zbożowych oraz silosów, w pierwszej kolejności , należy usunąć stare zalegające ziarno, w miarę możliwości oczyścić ściany i podłogi z zalegających osadów i nalotów. Dezynsekcja mająca na celu usunięcie szkodników magazynowych powinno się przeprowadzać poprzez opryskiwanie ścian, posadzek i wszelkich zakamarków spichlerza, gdzie mogą bytować insekty, stosując opryskiwacze mechaniczne, plecakowe bądź akumulatorowe. Do dezynsekcji najlepiej zastosować preparaty na owady, które zwalczą takie szkodniki jak wołek zbożowy, czy trojszyk ulec żerujące w ziarnach zbóż. Bardzo dobrym środkiem będzie K-Obiol, stosowany do dezynsekcji pustych magazynów zbożowych. Oprysk zapewnia ochronę składowanego ziarna, zabezpieczając je przed szkodliwym działaniem owadów. Przydatne mogą być również pułapki feromonowe oraz świece dymne (Dobol), które docierają do najgłębszych szczelin spichlerzy, a drażniący dym eliminuje wszystkie insekty, które mogą zagrażać składowanemu zbożu. Oczywiście należy zadbać o zabezpieczenie spichlerzy pod kątem zwalczania gryzoni. W tym celu najlepiej wyposażyć gospodarstwo w stosowane preparaty do deratyzacji. Jak wiadomo myszy i szczury uwielbiają bytować w spichlerzach, gdzie mają stały dostęp do łatwo dostępnego pożywienia. Trutki na myszy i szczury oraz wszelkiego rodzaju pułapki i karmniki deratyzacyjne pozwolą ograniczyć populację gryzoni.

Fumigacja – gazowanie silosów zbożowych

Zboże zanieczyszczone patogenami pleśni i grzybów może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, dlatego nie powinno trafić do przetwórstwa ani do skarmiania zwierząt. Gazowanie silosów zbożowych to jedna z najskuteczniejszych metod zwalczania grzybów i pleśni w składowanym zbożu. Po wstępnym oczyszczeniu magazynów zbożowych oraz przeprowadzeniu dezynsekcji i deratyzacji można przystąpić do zabiegu fumigacji, czyli dezynfekcji przez zadymianie. Dezynfekcja magazynu zbóż poprzez dym odkażający dociera do najgłębszych zakamarków i najwyżej położonych punktur silosów zbożowych, do których ciężko byłoby dotrzeć dokonując dezynfekcji przez opryskiwanie lub przemywanie. Jak wiadomo silosy zbożowe zazwyczaj mają duże rozmiary i pojemności, a ich czyszczenie i dezynfekcja bywają czasochłonne. Świeca dymna do dezynfekcji silosów i spichlerzy Fumagrii OPP w wygodny sposób umożliwi profesjonalną dezynfekcję elewatorów, spichlerzy, powierzchni produkcyjnych i magazynowych, budynków inwentarskich a nawet środków transportu do przewozu zwierząt oraz środków spożywczych narażonych na szkodliwe działanie bakterii wirusów i grzybów. Fumigatory dostępne są w różnych wielkościach, dlatego łatwo dostosować je do kubatury spichlerzy czy silosów.

Główne zalety stosowania świecy dymnej

• Skuteczność – bardzo szybka i dokładna eliminacja patogenów i drobnoustrojów
• Łatwość stosowania – wystarczy zapalić knot świecy, opuścić pomieszczenie i szczelnie je zamknąć a dezynfekcja odbędzie się automatycznie
• Właściwości penetrujące – dym, który wydobywa się ze świecy dotrze do najgłębszych i najtrudniej dostępnych zakamarków w silosie czy spichlerzu.
• Szybkość działania – dym który rozprzestrzenia się po szczelnie zamkniętym pustym silosie w bardzo szybkim czasie dezynfekuje jego wnętrze, szybciej niż w przypadku standardowej dezynfekcji.
• Efektywność kosztowa – zastosowanie świecy dymnej na grzyby i pleśni a nawet szkodniki magazynowe niesie oszczędności w postaci zabezpieczenia masy magazynowej. Jest to opłacalne rozwiązanie dla rolników oraz zarządców magazynów składowania zbóż.
• Wszechstronne zastosowanie – fumigatory do dezynfekcji silosów sprawdzą się również do odkażania budynków inwentarskich, magazynów spożywczych i przemysłowych, środków transportu i wielu innych sfer środowiskowych.
Bezpieczeństwo – świece dymne zaprojektowano w taki sposób, aby minimalizować ryzyko pożarów. Jeżeli są stosowane zgodnie z przeznaczeniem oraz instrukcja użytkowania nie stanowią zagrożenia dla zdrowia zwierząt i ludzi.

Reasumując, chcąc uzyskać wysoką jakość oraz bezpieczeństwo składowanego ziarna zbóż i kukurydzy należy zadbać o właściwe warunki przechowywania masy magazynowej. Właściwie prowadzona dezynsekcja oraz deratyzacja spichlerzy stanowi obowiązkowy element bezpiecznego przechowywania ziarna, minimalizując ryzyko uszkodzenia i ubytku płodów rolnych. Ponadto gazowanie silosów zbożowych oraz spichlerzy, pozwala na długoterminowe przechowywanie ziarna eliminując pleśń, grzyby oraz ryzyko utraty wartości spożywczej składowanego ziarna. Warto więc odpowiednio przygotować silosy, nim rozpoczniemy nowy sezon żniw.