Ślimaki bez skorupy atakują grządki i rabaty - Jak się ich pozbyć?

Ślimaki (Gastropoda) to bardzo duża i zróżnicowana grupa zwierząt należąca do gatunku mięczaków. Ślimaki w ogrodzie to poważne szkodniki roślin i upraw, które spędzają sen z powiek rolnikom, ogrodnikom i działkowcom. Rozróżnia się ślimaki skorupowe, posiadające muszle oraz takie które jej nie mają, zwane ślimakami nagimi lub bezskorupowymi. To właśnie ślimaki nagie są na tyle żarłoczne i szkodliwe, że ich duża populacja potrafi w ciągu jednej nocy doprowadzić do całkowitej zagłady grządek z warzywami czy zagonów roślin ozdobnych. Ich żerowaniu sprzyjają wilgotna, deszczowa pogoda oraz żyzne warunki glebowe. Wychodzą nocą i żywią się wszystkim tym co napotkają na swojej drodze, doprowadzając do degradacji krajobrazu i poważnych uszkodzeń roślin. Należy się ich szybko pozbyć z ogrodu, podejmując działania prewencyjne już od wczesnej wiosny. Istnieje wiele sprawdzonych sposobów, zarówno tych domowych jak i chemicznych na wyzbycie się ślimaków o czym dowiesz się czytając nasz artykuł.

Ślimaki nagie – nieproszony gość w ogrodzie

Na świecie rozróżnia się ponad 105 tysięcy gatunków ślimaków i choć dla większości mięczaków ich naturalnym środowiskiem są morza i oceany, wody stojące w stawach i jeziorach, żyją również na lądzie w różnych warunkach środowiskowych. Znajdziemy je niemal na każdym kontynencie. W Polsce stwierdzono obecność około 221 gatunków ślimaków, w tym 170 gatunków to ślimaki lądowe. W polskiej klasyfikacji noszą również miano brzuchonogi. Wszystkie gatunki ślimaków są szkodliwe w mniejszym lub większym stopniu, jednak najbardziej żarłoczne i trudne w zwalczaniu w ogrodzie są ślimaki bez skorupki. Nie mają muszli, stąd nazwa ślimaki nagie.

Ślimaki bez skorupki w ogrodzie - charakterystyka

Ślimaki nagie stanowią olbrzymie zagrożenie dla wszelkich upraw. Zwłaszcza przy dużej liczebności są trudne do zwalczenia. Ponadto ich tryb życia i cykl rozmnażania przekładają się na szybki wzrost populacji. Ślimaki są obojniakami, a dojrzałość płciową osiągają w ciągu pierwszego roku. Składają jaja przez cały okres wegetacyjny płytko w ziemi w grupach od kilku do kilkudziesięciu sztuk. Niewielkich rozmiarów jaja ślimaków nagich najczęściej mają postać drobnych kuleczek w kolorze białym lub żółtym, a z nich wyklują się trudne do zauważenia, małe szkodniki ogrodowe. Ślimaki składają jaja dość płytko w ziemi lub pod kamieniami, w norach oraz w bliskiej okolicy roślin, na których będą żerować młode osobniki. Jaja ślimaków upodabniają się do grudek ziemi, wtapiając się w otoczenie a najłatwiej je zauważyć jesienią podczas przekopywania ogródka. Warto więc motykować i spulchniać ziemię w ogrodzie, gdyż w ten sposób sprawimy, że jaja ślimaków znajdą się na powierzchni gleby i w naturalny sposób ulegną wysuszeniu. Młode i starsze osobniki ślimaków oraz jaja mają zdolność zimowania w glebie. Młode osobniki pojawią się wczesną wiosną, gdy rozwiną się pierwsze rośliny, aby rozpocząć swój żer. Dorosłe ślimaki mogą żyć nawet kilka lat. Aby przetrwać zimę chowają się w norach, stosach drewna lub pod kamieniami, gdzie hibernują i obniżają temperaturę swojego ciała, tak aby mogły przetrwać do wiosny.

Ślimaki nagie w ogrodzie – jak je rozpoznać?

Najczęściej w naszych ogrodach możemy spotkać ślimaki z muszlą, czyli tzw. domkiem na plecach. Żywią się roślinami i nie tylko, jednak nie są tak szkodliwe jak ślimaki bez skorupki. Jak wygląda ślimak bez skorupki To co go wyróżnia na tle innych mięczaków, to przede wszystkim brak muszli. Mają asymetryczną budowę ciała, gdzie wyraźnie widać głowę, nogę i worek trzewiowy. Na głowie ślimaka znajdziemy dwa czułki, na których znajdują się oczy. Wbrew pozorom mają słaby wzrok i widzą zaledwie na odległość kilku centymetrów. Wyszukiwanie pożywienia doskonale umożliwiają im doskonale rozwinięte komórki węchowe. Poruszają się powoli, pełzając i pozostawiając srebrzyste smugi zaschniętego śluzu, który znaczy ślady ich wędrówki. Najczęściej występują w większych grupach i uaktywniają się wieczorami oraz w porze nocnej, między 21 a 1 w nocy. Preferują wilgotną i chłodną aurę, zwłaszcza po deszczu można zauważyć ich wzmożoną aktywność. Pojedyncze ślimaki w ogrodzie nie stanowią dużego zagrożenia, ale przy dużej populacji potrafią oszpecić wiele roślin w ciągu jednej nocy.

Czym żywią się ślimaki nagie?

Większość mięczaków, w tym ślimaki bez skorupki to roślinożercy. Nie są zbyt wybredne i żywią się wszystkim co stanie im na drodze. Niezależnie od tego czy będzie to martwa czy świeża roślina, dla ślimaków nagich może stanowić wspaniały kąsek. Niszczą rośliny wieloletnie i jednoroczne, drzewa, krzewy, rabaty warzywne i rośliny ozdobne. Oczywiście najchętniej wybierają młode pędy i liście, kiełkujące warzywa i kwiaty, które będą mogły z łatwością zdrapać swoim językiem, pozostawiając samą łodyżkę. Ulubionymi przysmakami ślimaków nagich są rośliny głowiaste (kapusta głowiasta, kapusta pekińska, sałata), buraki ćwikłowe, papryka, fasola. Z chęcią spożywają rośliny sadownicze, pędy i liście drzew oraz owoce. Z roślin ozdobnych uwielbiają lilie białe, dalie, astry chińskie, aksamitki no i oczywiście funkie.

Czy ślimaki mają zęby?

Wbrew pozorem te małe, powolne i delikatne brzuchonogi mają najwięcej zębów ze wszystkich zwierząt na świecie (nawet do 12 tysięcy), które umieszczone są na tzw. tarce. Te mikroskopijne zęby ślimaka doskonale poradzą sobie z każdą powierzchnią liści, pędów, owoców i warzyw, doprowadzając do poważnych szkód w uprawach. Zużyte i wytarte zęby ślimaków nagich zostaną zastąpione nowymi, dlatego szkodniki pozostawione w ogrodzie będą żerować póki będą miały rośliny żywicielskie.

Gatunki ślimaków nagich które możesz spotkać w swoim ogrodzie

Ślimaki ogrodowe występują w całym kraju, jednak w polskich warunkach najczęściej można natrafić na kilka odmian, które odpowiadają za destrukcję krajobrazu ogrodowego oraz poważne straty w ogrodnictwie, sadownictwie, uprawach polnych i szklarniowych. Najpopularniejsze mięczaki z gatunku ślimaków nagich to:

• Pomrów polny (Deroceras agreste) to pospolity ślimak nagi z rodziny Agriolimacidea-Pomrowikowate. Ma ciało średnio krępe, długości około 4 cm, w kolorze białawym, szarożółtawym, brunatnym z marmurkowym deseniem. Ślimak swoją szkodliwością dotyka oziminy, uprawy ziemniaków, buraków czy warzyw oraz w ogrodach i uprawach pod osłonami. Nie występuje masowo, dlatego uszkodzenia roślin nie są zbyt drastyczne. Żyje około jednego roku, zimując w postaci jaj.

• Pomrowik plamisty (Deroceras reticulatum) ślimaki bez skorupy długości do 4,5 cm, posiadający ciało krępe, zwężające się ku końcowi. Płaszcz zajmuje 2/5 całego ciała o ubarwieniu brunatnokremowym, słomkowym, najczęściej pokryte nieregularnymi plamami w ciemnym a nawet czarnym kolorze. Ślimaki podrażnione wydzielają dużo mlecznego śluzu. Żyje 9-12 miesięcy a w ciągu swojego życia składa nawet 700 jaj. Zimuje głównie w postaci przezroczystych jaj, z których wiosną wylęgną się młode osobniki, Mogą jednak również przezimować młode i dorosłe osobniki. Z reguły występuje masowo, niosąc klęskę w uprawach ozimych i roślin warzywnych. Pomrowik plamisty jest najgroźniejszym szkodnikiem dla upraw polowych. Zachowuje długa aktywność i może żerować na roślinach oraz resztkach roślinnych w glebie i na powierzchni ziemi w niskich temperaturach, nawet do +2°C.
• Pomrowik mały (Deroceras laeve) – ślimak nagi, którego ciało osiąga długość do 2,5 cm. Posiada ciało walcowate, niemalże równoległe, zwężające się ku końcowi. Płaszcz zajmuje ½ całego ciała, na którym występują wyraźne zmarszczki. Ubarwienie w kolorze jasnokawowym, brązowym, czekoladowym a nawet czarnym, a głowa i czułki czarniawe. Żyją około jednego roku i wydzielają bezbarwny, wodnisty śluz. Uwielbia warunki skrajnie wilgotne, dlatego w Polsce najczęściej spotkamy go nad potokami, stawami jak i w uprawach szklarniowych. Jest bardzo uciążliwym szkodnikiem w uprawie kwiatów i roślin ozdobnych pod osłonami.
• Pomrów wielki (Limax maximus) należący do gatunku Pomrowiowate. Jego wydłużone ciało osiąga długość do 20 cm, z czego płaszcz zajmuje 1/3 długości całego ciała. Najczęściej ubarwienie ciała w kolorze brudnokremowym, jasnym, pokrytym czarnymi plamami, smugami i paskami. Plamistość, jasna podeszwa i bezbarwny śluz to cechy rozpoznawcze dla ślimaków wielkich. Żyje wiele lat, składając galaretowate jaja jesienią w ściółce, kompoście lub pod kawałkami drewna. W Polskich warunkach nie występuje masowo, jednak rozmiary jego ciała mogą powodować znaczne szkody. Żeruje nocą, żywiąc się roślinami uprawianymi w gruncie, pod osłonami oraz roślinami przechowywanymi w magazynach (piwnice, przechowalnie warzyw i owoców).
• Pomrów czarniawy (Limax cinereoniger) to ślimak bez skorupy osiągający długość ciała do 20 cm. Czarno-biała podeszwa zajmuje 1/3 długości całego ciała. Gatunek ślimaków nagich o ubarwieniu bardzo różnym, plamistym i paskowanym. Żyje wiele lat, żerując głównie w lasach liściastych i iglastych oraz parkach. Jego przysmakiem są grzyby i glony porastające pnie drzew. Czasem pojawia się w ogrodach uszkadzając rośliny warzywne, kwiaty i zioła.
• Pomrów żółtawy (Limax flavus) to ślimak nagi osiągający długość ciała do 15 cm. Charakteryzuje go ubarwienie ciała w kolorze żółtym, pomarańczowym a nawet zielonym. Żyje do jednego roku, składając jednorazowo do 140 jaj, z których na wiosnę wylęgną się młode osobniki. Jest mało odporny na mróz, dlatego większe szkody wyrządza w uprawach roślin szklarniowych, tunelach oraz w magazynach warzyw i owoców jak np. piwnice.

• Ślinik luzytański (Arion lusitanicus) mięczak z grupy ślimaków oskorupionych. Żyje 1-2 lat osiagając długość ciała do 14 cm. Podobny do ślimaka wielkiego, jednak jego ubarwienie występuje w kolorach żółtym, pomarańczowym, czerwonym czy brązowym. Na przełomie lata i jesieni składa jaja, które zimują wraz z młodymi i dorosłymi osobnikami. Popularny szkodnik w uprawach roślin ozdobnych, kwiatów, ziół, warzyw i owoców.
• Ślinik rdzawy ślimak nagi o ubarwieniu rudym lub brunatnym osiagający długość ciała do 7 cm. Żyje do jednego roku, a po osiągnięciu dojrzałości składa jaja na przełomie czerwca i lipca z których wyklują się młode osobniki. Żywi się warzywami, kukurydzą, uwielbia również rośliny ozdobne i grzyby.

Ślimaki bezskorupowe – zwalczanie

Plaga ślimaków zarówno tych z muszlami jak i bez skorupy niesie spustoszenie i wyrządza spore straty w naszych ogrodach, uprawach rolniczych czy pod osłonami. Żerują w nocy, ale ich aktywność zauważymy w porach wieczornych bądź zaraz po opadach deszczu gdy wzrasta pozom wilgotności otoczenia. Jak się ich pozbyć? Co można zrobić, aby zabezpieczyć swoje grządki przed ślimakami? Jest kilka sprawdzonych i skutecznych sposobów, jednak ich zastosowanie zależy od stopnia intensywności szkodników.

Ręczne zbieranie ślimaków nagich

Ślimaki bez skorupy to stworzenia żerujące nocą lub nad ranem, uwielbiają również ciepłe, ale pochmurne dni. Ślimaki nagie są obojniakami co oznacza, że każdy dorosły osobnik może złożyć nawet setki jaj. Ręczne zbieranie ślimaków to jedna z podstawowych metod ograniczenia liczebności szkodników i zabezpieczenia upraw. Przy zastosowaniu gumowych rękawiczek należy wyzbierać najlepiej wszystkie napotkane ślimaki i usuwać je z ogrodu.

Spulchnianie ziemi

Ślimaki nagie znoszą setki jaj, które są gromadzone w glebie, norach, pod kamieniami i grudami zbitej ziemi. Wczesna wiosną z jaj wykluwają się młode osobniki, które już od pierwszych dni żerują na młodych warzywach, kwiatach, chwastach czy martwych roślinach. Dzięki regularnemu spulchnianiu ziemi ogrodowej ograniczymy populację ślimaków. Podczas motykowania ziemi ciężkie do zauważenia jaja ślimaków nagich oraz młode osobniki zostaną wyrzucone na powierzchnię ziemi, gdzie zginą samoistnie z powodu wysuszenia bądź staną się pokarmem dla chrząszczy, ptaków, jaszczurek bądź innych zwierząt drapieżnych.

Pułapki na ślimaki do monitorowania szkodników

Monitorowanie obecności ślimaków przy użyciu pułapki na ślimaki to idealny sposób na szybkie wychwycenie szkodników i podjęcie stosownych zabiegów, mających na celu zwalczanie ślimaków nagich. W pełni bezpieczna i ekologiczna pułapka na ślimaki doskonale wabi ślimaki bez skorupy, uniemożliwiając im wydostanie się na zewnątrz. Piwo, miód, mleko i inne naturalne składniki pokarmowe, które posiadamy w domu posłużą jako skuteczny i ekologiczny wabik do odławiania ślimaków.

Naturalni wrogowie ślimaków bez skorupki

Ślimaki bez skorupy stanowią przysmak wielu gatunków zwierząt i ptaków. Ropuchy, żaby, padalce, jaszczurki, jeże, szpaki, kosy, drozdy, bażanty czy drapieżne chrząszcze pomogą nam w zwalczaniu ślimaków nagich. Warto więc montować budki lęgowe dla dzikich ptaków, lub domki dla jeży, gdyż w ten sposób zachęcimy co je do odwiedzania naszych ogrodów.

Moluskocydy – preparaty na ślimaki

Zwalczanie ślimaków nagich poprzez zastosowanie ekologicznych lub chemicznych preparatów na ślimaki to niezawodny sposób przy dużej intensywności i szkodliwości ślimaków nagich oraz tych z muszlami. Moluskocydy to środki ochrony roślin przeznaczone do zatrzymania żerujących ślimaków oraz ich całkowitej eksterminacji. Z reguły dostępne w formie granulatów wabiących, które smakują ślimakom i są przez nie chętnie zjadane. Substancja czynna metaldehyd prowadzi do intensywnego wydzielania śluzu przez ślimaki, stopniowego odwodnienia, a w konsekwencji do ich zamierania. Da miłośników zwierząt domowych można zastosować środek na ślimaki bezpieczny dla psów i kotów BROS VITROL GB, który skutecznie zwalcza ślimaki nagie i muszlowe i nie stanowi przy tym zagrożenia dla zwierząt towarzyszących, które mogłyby go przypadkowo spożyć.

Bariera mechaniczna na ślimaki

Naturalna ziemia okrzemkowa na ślimaki to doskonała bariera mechaniczna stosowana do zatrzymania żerujący ślimaków i zabezpieczenia warzyw, kwiatów i upraw przed ich szkodliwym działaniem. Podobnie jak mączka bazaltowa na ślimaki, fusy z kawy, cynamon oraz soda oczyszczona mogą być stosowane do obsypywania roślin i całych zagonów kwiatów ozdobnych i rabat warzywnych. Działają na skorupiaki odstraszająco, a jednocześnie mogą stanowić nawóz, który będzie poprawiał jakość ziemi ogrodowej i jej przepustowość. Naturalne sposoby na ślimaki sprawdzą się w każdej uprawie ekologicznej oraz w ogródkach działkowych. Polecane są szczególnie w uprawach ekologicznych. Ziemia okrzemkowa na ślimaki oraz inne szorstkie preparaty wymienione powyżej tworzą doskonałą barierę mechaniczną, która skutecznie zabezpieczy nasze uprawy przed szkodliwym żerowaniem ślimaków.