Zdrowie Drobiu pod Kontrolą: Rozpoznawanie i zapobieganie chorobom drobiu

Każdy hodowca drobiu rzeźnego, nieśnego i zagrodowego powinien zdawać sobie sprawę z tego, jakie konsekwencje niosą ze sobą choroby, które dotykają stado kur niosek, brojlerów, indyków i innych gatunków drobiu. W tym artykule przybliżymy najpopularniejsze choroby, jakie dotykają różne gatunki drobiu, ich objawy oraz podpowiemy jak wyeliminować czynniki chorobotwórcze i zapobiegać chorobom lub je zwalczać. Bagatelizowanie symptomów choroby niesie ze sobą poważne konsekwencje w postaci spadku produktywności, a nawet może generować poważne straty ekonomiczne. Znajomość najpopularniejszych schorzeń zagrażających hodowli drobiu jest kluczowa dla utrzymania zdrowego stada, a wiedza z tego zakresu pomaga w rozpoznawaniu tych schorzeń oraz podejmowaniu szybkich decyzji związanych ze zwalczaniem ognisk chorobotwórczych.

Hodowla drobiu to jeden z największych przemysłów w Polsce i na świecie, który swój sukces zawdzięcza wartościom odżywczym mięsa i jaj oraz stosunkowo niskim wymaganiom utrzymania ptactwa. Zarówno hodowla drobiu na skalę przemysłową, jak i hodowla drobiu zagrodowego na własne potrzeby żywieniowe oraz hobbystyczne hodowcy niesie ze sobą ryzyko strat w wyniku chorób dotykających pojedyncze jednostki lub całe stado. Znaczny wzrost sektora produkcji drobiu rzeźnego (brojlery, indyki, kaczki, gęsi) oraz hodowla kur niosek wymaga od hodowcy coraz dokładniejszej wiedzy z zakresu zapobiegania oraz zwalczania chorób ptactwa hodowlanego. Profilaktyka chorób drobiu jest szczególnie ważna w obszarze hodowli wielkopowierzchniowych (fermy drobiu), gdzie wielkość stada i jego zagęszczenie, duża wilgotność, słaba wentylacja bądź nieodpowiednia dieta sprzyjają rozprzestrzenianiu się chorób bakteryjnych, wirusowych oraz pasożytniczych. Tylko stałe monitorowanie stanu zdrowia ptaków, dbałość o warunki bytowe ptaków, przestrzeganie zasad bioasekuracji oraz szybka reakcja hodowcy przyczynią się do utrzymania bezpieczeństwa na fermie oraz w przydomowych gospodarstwach domowych.

Niedobory witaminowe przyczyną chorób drobiu

Niedobory witaminowe to jedna z głównych przyczyn osłabienia u ptactwa oraz podatności na infekcje bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze. Prawidłowa dieta oraz witaminy i minerały zawarte w paszy dla kur lub suplementowane wraz z wodą pitną lub karmą, są kluczem do utrzymania zdrowia i dobrej kondycji ptaków Niedobory witaminowe skutkują spadkiem efektywności produkcyjnej drobiu rzeźnego oraz spadkiem produktywności kur niosek. Największe znaczenie w diecie ptaków odgrywają takie składniki mineralne, jak wapń, fosfor i sód. W okresie wzrostu i nieśności występuje duże zapotrzebowanie na wapń oraz fosfor. Niedobór tych składników może powodować ogóle osłabienie i apatię, problemy z poruszaniem się, słabą jakość skorupek jaj oraz pogorszenie wylęgowości piskląt. Niedobór fosforu objawia się spadkiem apetytu i ograniczeniem tempa wzrostu, powodując przy tym zaburzenia kostnienia i mineralizacji skorupek jaj. Bardzo ważną rolę odgrywa Witamina D3, która wpływa na przyswajanie wapnia oraz budowania odporności organizmu drobiu. Niedobór Witaminy D3 skutkuje zaburzeniami układu kostnego – kulawizny, krzywica, zgrubienie stawów. Witamina C odgrywa istotną rolę dla układu immunologicznego ptaków. Odpowiada za regulację temperatury ciała ptaków oraz łagodzi skutki stresu cieplnego, związanego z wysokimi temperaturami otoczenia drobiu oraz stresu związanego z transportem drobiu rzeźnego. Niedobory Witaminy E przyczyniają się do spadku nieśności oraz ograniczenia wylęgowości piskląt. Selen jest pierwiastkiem, który odgrywa znaczącą rolę w kształtowaniu odporności kurcząt i kur niosek. Jest czynnikiem, który kształtuje funkcjonowanie układu immunologicznego ptaków. Niedobory chloru i sodu w paszy dla kur będą przyczyną spadku nieśności, ograniczenia apetytu i spadku masy mięśniowej oraz przyczyną agresji w stadzie kur i wystąpienia zjawiska kanibalizmu.

Choroby drobiu i ich podział

Choroby drobiu można podzielić na choroby układu oddechowego, układu pokarmowego oraz układu ruchu. Niewłaściwa dieta, niedobory witaminowe, duże zagęszczenie ptaków na niewielkiej powierzchni oraz niewłaściwe warunki utrzymania drobiu odpowiedzialne za zły mikroklimat, zanieczyszczenie gazowe oraz stres, to najczęstsze przyczyny pojawiania się chorób, Zbyt długie przebywanie ptaków w warunkach stresogennych sprawia, że kury stają się bardziej podatne na wystąpienie chorób, zwłaszcza tych zakaźnych. Dość często choroby są rozprzestrzenianie za pośrednictwem dzikiego ptactwa, pasożytów, insektów oraz gryzoni, jak bywa w przypadku Ptasiej Grypy, czy Rzekomego Pomoru Drobiu. Kurczęta, kury nioski i brojlery mogą zapadać na choroby bakteryjne, wirusowe oraz pasożytnicze, które czasem bywają trudne do zdiagnozowania. Jak zatem je rozpoznawać i co czynić aby uniknąć ich rozprzestrzeniania?

Wśród najczęstszych chorób drobiu akie dotykają stado można wymienić:

• Ospa ptaków,
• Zakaźne zapalenie oskrzeli u kurcząt,
• Salmonelloza,
• Tyfus kur,
• Choroba Mareka,
• Rzekomy Pomór Drobiu - Chorba Newcastle,
• Ptasia grypa,
• Kokcydioza,
• Pasożyty,

Ospa ptaków

Ospa ptaków (Ospodyfteria) – wirusowa choroba zakaźna, którą wywołuje wirus Poxvirus avium. Ospa kur charakteryzuje się wysypką na skórze głowy i osutki na błonach śluzowych jamy dziobowej, gardła i przełyku. Wszystkie te objawy mogą występować razem, albo osobno. Na ospę mogą zachorować kury, indyki, gołębie i kanarki. Do zarażenia dochodzi poprzez kontakt ptaków z osobnikami chorymi lub padłymi, za pośrednictwem odchodów, odpadłych strupów, wykwitów skórnych, piór, poprzez wydzieliny uchodzące z nosa, worków spojówkowych oraz śliny. Młode gołębie zarażają się ospą od karmiących je rodziców. Nosicielami wirusa ospy są również pasożyty zewnętrzne żywiące się krwią ptaków (ptaszyniec kurzy, muchy, komary, kleszcze, pluskwy). Czym słabszy osobnik tym wirus ospy szybciej atakuje i przenika do krwiobiegu. Ospa ptaków może mieć postać skórną i dyfteroidalną. Postać skórna ospy w większości dotyczy indyków. Na głowie ptaków, w okolicach oczu, otworów nosowych, usznych, jamy dziobowej, na grzebieniu i dzwonkach powstaje wysypka, która z czasem przekształca się w guzki wielkości ziarna grochu. Szaroczerwone lub szarożółte brodawki szybko przekształcają się w strupy, które po wyschnięciu opadają pozostawiając blizny. Wysypka może pojawić się również w okolicach szyi, pod skrzydłami, na nogach czy przy odbycie. Zazwyczaj kończy się samoistnym wyleczeniem. Postać dyfteroidalna dotyka raczej kury, powodując żółte, warstwowe naloty wewnątrz jamy dziobowej, gardła, przełyku, w wolu uniemożliwiając ptakom pobieranie pokarmu i oddychanie. W tym przypadku wzrasta śmiertelność w stadzie nawet do 40%. Skutecznym sposobem zapobiegania ospie kur są szczepionki, odpowiednia dieta bogata w Witaminę A oraz dbałość o warunki bytowe i dobrostan ptaków.

Zakaźne zapalenie oskrzeli u kurcząt

Zakaźne zapalenie oskrzeli u kurto zakaźna choroba wirusowa układu oddechowego kur, charakterystyczna dla hodowli drobiu o dużym zagęszczeniu. Atakuje kury na każdym etapie odchowu, jednak najczęściej chorują pisklęta do 3 tygodnia życia oraz młode nioski. Wirus rozprzestrzenia się poprzez kontakt z zakażonymi ptakami. Kichanie u kur, charczenie, kaszel kur, katar u kur, duszność wdechową, wydzieliny z nosa i oczu, spadek nieśności i słaba jakość jaj wśród niosek. Wśród dorosłych kur niosek czasem przebiega bezobjawowo, dlatego kluczowe jest stałe monitorowanie zdrowia ptaków oraz produktywności, co umożliwi szybką interwencję hodowcy. Leczenie zapalenia oskrzeli u kur polega głównie na podawaniu antybiotyków. W celach zapobiegawczych należy przestrzegać higieny pomieszczeń, zapewnić dobrą wentylację oraz unikać zbytniego zagęszczenia w stadzie ptaków. Ponadto wskazane jest ciepło oraz zrównoważona dieta bogata w witaminy i minerały. We wczesnych objawach choroby pomocne będą preparaty witaminowe zawierające naturalne olejki eteryczne, stosowane w leczeniu kaszlu i kataru u kur (Pulmo Max, OctaFarm Max) oraz preparaty mające na celu wzmocnienie odporności ptaków (Witamina C, suszona Pokrzywa, Drożdże piwne). Ważną rolę odgrywają również regularne szczepienia oraz zastosowanie środków kwarantanny, co może zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby. Zakaźne zapalenie oskrzeli u kur może znacznie osłabić stado i wpłynąć na jego produktywność i nieśność. Straty ekonomiczne mogą być dotkliwe.

Rzekomy Pomór Drobiu

Rzekomy pomór drobiu, znany również jako Choroba Newcastle to poważna choroba wirusowa drobiu, wywołująca zaburzenia układu oddechowego, pokarmowego i nerwowego. Typowa choroba dla hodowli kur niosek i brojlerów rzeźnych o dużym zagęszczeniu, przez co bardzo szybko się rozprzestrzenia, powodując znaczną śmiertelność w stadzie. Objawy choroby mogą być zróżnicowane, jednak najczęstsze symptomy to kaszel, kichanie u kur, wydzieliny z nosa i oczu, które łatwo pomylić z przeziębieniem u kur lub innymi chorobami drobiu. Występują również porażenia ciała oraz skręty szyi u drobiu. Odczuwalny jest nagły spadek nieśności o 30-50%, towarzyszy temu również słaba jakość jaj oraz tzw. „lanie jaj” Głównym siedliskiem zarazków są wydzieliny zakażonych ptaków, a także mięsa, kości i narządy ptaków zabitych w okresie inkubacji pomoru oraz odpady i popłuczyny drobiu rzeźnego. Rozsiewanie zarazków odbywa się głównie drogą kropelkową oraz droga powietrzną, a okres inkubacji trwa od 2-15 dni. Nie ma skutecznego sposobu leczenia choroby Newcastle, a wszystkie przypadki należy zgłaszać do Powiatowego Inspektora Weterynarii, który wszczyna procedurę związaną z likwidacją zakażonego stada i utylizacją padłych zwierząt. Walka z pomorem polega również na utylizacji ściółki, pasz stosowanych w gospodarstwie, całkowitej dezynfekcji kurników, sprzętu, wyposażenia oraz środków transportu. Wokół ogniska choroby Necastle wyznacza się strefy – obszaru zapowietrzonego oraz obszaru zagrożonego. Za poniesione straty ekonomiczne hodowcom przysługuje stosowne odszkodowanie, pod warunkiem spełnienia wymagań bioasekuracji.

Ptasia grypa

Ptasia grypa, podobnie jak Rzekomy Pomór Drobiu, to wysoce zakaźna choroba wirusowa, dotykająca niemalże wszystkie gatunki drobiu (kury, kaczki, indyki, gęsi, perliczki, bażanty itp). Choroba rozprzestrzenia się głównie przez dzikie ptactwo lub między zakażonymi ptakami drogą kropelkową oraz powietrzną. Zarażone ptaki oddają wirusa ptasiej grypy wszelkimi możliwymi drogami, w postaci, kału, śluzu, wydzielin z nosa i oczu. Okres inkubacji wirusa trwa od 3-7 dni, w zależności od rodzaju szczepu oraz gatunku i wieku drobiu. Ptasia grypa sieje postrach zarówno wśród przemysłowych hodowców drobiu oraz hodowców drobiu zagrodowego. Jak rozpoznać ptasia grypę? Czasem przebiega bezobjawowo, lub przypomina przeziębienie. Symptomami ptasiej grypy mogą być takie objawy jak: łzawienie, kichanie kur, obrzęk zatok, osowiałość i depresja u ptaków, biegunka, zmniejszona produkcja jaj u kur niosek lub całkowity zanik nieśności. Ponadto obserwuje się osłabienie, spadek pobierania paszy i wody, nastroszenie piór, gorączka oraz tzw. „lanie jaj”, czyli znoszenie jaj bez skorupki. Śmiertelność w stadzie może sięgać nawet 100%. Choroba nie podlega leczeniu, a wszystkie przypadki należy zgłaszać do Inspektora weterynarii, co wiąże się z procedurą likwidacji dotkniętego ptasią grypą stada, utylizacji padniętych ptaków, ściółki i paszy wykorzystywanej w gospodarstwie. Gospodarstwo dotknięte wirusem ptasiej grypy musi zostać dokładnie oczyszczone i poddane dezynfekcji środkami biobójczymi, a kolejne wstawienie ptaków możliwe jest dopiero 21 dniach od całkowitego oczyszczenia i zakończenia procesów związanych z dezynfekcją w ognisku choroby. Wokół fermy drobiu lub gospodarstwa hodowlanego wyznacza się strefy – obszaru zapowietrzonego oraz obszaru zagrożonego. a poniesione straty ekonomiczne hodowcom przysługuje stosowne odszkodowanie, pod warunkiem spełnienia wymagań bioasekuracji.

Choroba MAREKA

Jedna z najpoważniejszych chorób wirusowych , która często atakuje młode ptaki, generując poważne straty w stadzie. Choroba MAREKA dotyka kury, indyki, kaczki, gęsi, a nawet gołębie. Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus należący do grupy Herpes B. Wirus rozprzestrzenia się poprzez wszelkie wydzieliny i tkanki zakażonych ptaków oraz padłych kurcząt. Typowymi objawami choroby Mareka są guzy oraz porażenia nerwowe wywołujące paraliż nóg i skrzydeł, pojawia się sztywny chód i przykurczone palce, problemy z połykaniem, duszności, zaburzenia czynności serca ptaków. Niekiedy ptaki przybierają postawę wyprostowanego pingwina, kury zaczynają kuleć, a z czasem siedzieć z wyciągniętymi do przodu lub w bok nogami. W skutek osłabienia i długo utrzymujących się zmian ptaki tracą apetyt, chudną, występują biegunki, blednie grzebień, pojawiają się zmiany w kształcie źrenicy oraz plamistość i różnobarwność tęczówki oka. Z czasem ptaki giną z wyczerpania. Choroba ma charakter przewlekły, a ptaki zaczynają chorować między 3-7 miesiącem życia. Obecnie nie ma specyficznego leczenia choroby Mareka, jednak ważną rolę odgrywa profilaktyka oraz stosowanie szczepień u nowo wyklutych piskląt. Ponadto hodowca winien stale monitorować stan zdrowia ptaków, zapewnić odpowiednie warunki bytowe oraz bioasekuracyjne w hodowli. Wczesne wykrycie pierwszych objawów choroby Mareka oraz izolacja zainfekowanych ptaków może zapobiec w rozprzestrzenianiu się choroby wśród piskląt oraz uchronić hodowlę przed poważnymi stratami ekonomicznymi.

Salmonelloza

Salmonelloza to poważna choroba bakteryjna, która występuje u wszystkich gatunków zwierząt, w tym kury, kaczki, indyki, gęsi, bażanty, gołębie. Chorobę wywołują bakterie Salmonelli, krótkie, ruchome, gramoujemne pałeczki zaopatrzone w rzęski. Zarazki Salmonelli znajdują się w odchodach zarażonych ptaków, w tkankach padłego drobiu, w zakażonej paszy, wodzie, ziemi. Dość często salmonellę stwierdza się w zakażonych jajach i aparatach lęgowych. Ponadto wektorem rozprzestrzeniania Salmonelli będą gryzonie grasujące w obrębie gospodarstwa, insekty oraz ptaki dziko żyjące. Salmonelle działają chorobotwórczo zarówno na zwierzęta jak i na ludzi, powodując poważne zaburzenia jelitowo-żołądkowe. Objawom towarzyszy brak apetytu, spadek zużycia paszy i wody oraz spadek masy ciała ptaków, u kur niosek obserwuje się znaczny spadek nieśności i słabe skorupki jaj, występuje łzawienie oczu, niedowład kończyn, biegunki, przy czym odchody dość często zawierają domieszki krwi. Śmierć ptaków następuje w ciągu 3-6 dni wskutek odwodnienia i silnego wychudzenia. Ważnym kryterium jest monitorowanie zdrowia ptaków oraz parametrów zużycia paszy i wody. Leczenie Salmonelozy polega na włączeniu antybiotykoterapii. Pomocne będą preparaty zwalczające biegunki (Bacto-Killer) oraz wsparcie diety zwierząt o takie dodatki paszowe jak Drożdże piwne, Ostropest Plamisty. Zapobieganie Salmonellozy polega na utrzymaniu higieny w kurniku, regularnej dezynfekcji wyposażenia inwentarskiego, utrzymaniu suchej ściółki (Sandezia, Dezosan Wigor) poprzez ograniczenie mocznika zapewnieniu odpowiedniej wentylacji. Konieczna jest dezynfekcja systemów pojenia drobiu oraz dbałość o deratyzację i dezynsekcję na terenie całej fermy. Wszystkie podejrzane ptaki należy eliminować ze stada, oraz zasięgnąć porady weterynarza, który przepisze antybiotyki. Szybka interwencja ograniczy rozprzestrzenianie Salmonellozy i tym zapobiegnie poważnym stratom hodowcy.

Tyfus Kur

Tyfus kur jest chorobą o charakterze posocznicowym, występującym zazwyczaj u dorosłych osobników. Rozwija się zazwyczaj podczas pierwszych dni nieśności w stadzie kur niosek, szczególnie dotyka ptaki o brązowym upierzeniu. Przyczyną zakażenia Tyfusem ptaków jest bakteria Salmonella gallinarum. Zarazek ten charakteryzuje się dużą żywotnością, w zwłokach padłych zwierząt utrzymuje się nawet do 7 miesięcy. Tyfus kur najczęściej atakuje wiosną lub latem, a do czynników sprzyjających rozwojom bakterii zalicza się niehigieniczne warunki chowu, nieżyty jelit pochodzące z nieodpowiedniej diety oraz zanieczyszczonej wody i karmy. Ponadto kury nioski zarażają się tyfusem przez kał, wydzieliny, kurz, środki transportu, pracowników fermy, insekty i gryzonie, które często towarzyszą źle utrzymywanej hodowli. Pierwszym objawem, który powinien zaniepokoić hodowcę jest zmniejszenie poboru paszy, pióra stają się nastroszone, kury stają się osowiałe, dzwonki i grzebień są zasinione. Obserwuje się spadek nieśności oraz znoszenie jaj bezskorupowych lub z zakrwawioną skorupą. Nieodzownym elementem towarzyszącym chorobie jest zielonkawa, cuchnąca biegunka z domieszką krwi, chwiejny krok, zamknięte oczy i wychudzenie. Śmiertelność w stadzie sięga 15%. Tyfus ptaków można ograniczyć poprzez natychmiastowe usuwanie zakażonych ptaków oraz rozpoczęcie terapii lekowej po konsultacji z lekarzem weterynarii. Pomieszczenie w którym przebywały zakażone ptaki należy poddać szczegółowej dezynfekcji, w celu ograniczenia dalszego rozsiewu zarazków. Istotną kwestię odgrywają higieniczne warunki dalszego chowu, czystość oraz dezynfekcja w obrębie hodowli.

Kokcydioza

Kokcydioza to niebezpieczna choroba pasożytnicza dotykająca różne gatunki ptaków i zwierząt hodowlanych (drób, gołębie, króliki). Choroba wywoływana jest przez różne gatunki pierwotniaków z rodzaju Eimeria, które atakują układ pokarmowy ptaków. Charakterystycznym objawem kokcydiozy jest spadek masy ciała oraz biegunki, dość często z domieszka krwi. Objawom towarzyszy osłabienie, osowiałość, apatia, co uniemożliwia normalne funkcjonowanie w stadzie. Kokcydiozą zarażają się ptaki bezpośrednio od nosicieli pasożytów, albo poprzez odchody znajdujące się w zainfekowanym kurniku. Do rozprzestrzeniania kokcydii przyczyniają się warunki środowiskowe w jakich przebywają ptaki: duże zagęszczenie, brak higieny, kurz, oraz ludzie pracujący przy obrządku. Leczenie kokcydiozy polega na odseparowaniu porażonych ptaków i poddani ich ubojowi, a pozostałym ptakom należy podawać preparaty hamujące rozwój kokcydii. Przy leczeniu kokcydiozy warto wprowadzić dodatek preparatów witaminowych A,B,D,K do paszy dla zwierząt, w celu wsparcia odporności drobiu. Duży nacisk należy kłaść na zapobieganie kokcydiozie. Pasożyty rozwijają się w wilgotnej ściółce, gdzie brak odpowiedniego przewietrzania, a czystość pomieszczeń i wyposażenia pozostawia wiele do życzenia. Zaleca się stosowanie pasz z kokcydiastykiem lub dodatków do wody pitnej dla kur kaczek, indyków, gęsi, bażantów, gołębi czy królików. Najlepiej sprawdzą się Kokcidin, Acidomid, AnimalCid, które zakwaszają wodę oraz zapobiegają rozwojom kokcydii. Praktyki zapobiegawcze oraz stałe monitorowanie zdrowia ptaków zdecydowanie są najlepszym sposobem zabezpieczenia hodowli oraz utrzymania wysokiej produktywności.

Pasożyty wewnętrzne drobiu

Choroby pasożytnicze to jeden z większych problemów każdego hodowcy drobiu, gołębi i ptaków ozdobnych. Ptaki zarażają się nimi na wiele sposobów, ale gównie poprzez zjadanie dżdżownic i ślimaków, przenoszące larwy i jaja pasożytów. Po zagnieżdżeniu w przewodzie pokarmowym ptaków wykluwają się z jaj robaki, które, stają się przyczyna wielu chorób, infekcji, biegunek, spadku apetytu, nieśności oraz zahamowania wzrostu ptaków. Najczęstszymi robakami, które porażają ptaki hodowlane są: nicieniewidoczne w kale, Syngamus trachea L. , tasiemce osłabiające system odpornościowy oraz omówione wcześniej Pierwotniaki z rodzaju Eimeria odpowiedzialne za kokcydiozę. Robaki występują zarówno u drobiu zagrodowego, jak i utrzymywanego w chowie klatkowym. Aby zapobiegać pasożytom u drobiu kluczowa rolę odgrywa czystość i higiena w hodowli drobiu. Należy stosować preparaty osuszające ściółkę, które zapobiegają namnażaniu pasożytów. Niezastąpione jest stosowanie środków do dezynfekcji oraz preparatów witaminowych które będą wspierać odporność ptaków na każdym etapie hodowli. Włączenie do diety ptaków naturalnych dodatków paszowych w postaci czosnku, ostropest plamisty, wyciągi z oregano oraz innych olejków eterycznych działają odstraszająco na pasożyty wewnętrzne. Zaleca się również stosowanie preparatu na odrobaczanie kur, gołębi i ptaków ozdobnych ParaStop 250 g, którego stosowanie pomaga zwalczyć pasożyty wewnętrzne, wspiera apetyt a tym samym kondycję zdrowotna ptaków oraz może być bezpiecznie stosowany na każdym etapie hodowli. Wyzbycie się pasożytów u kur powinno rozpoczynać każda terapie witaminową, co będzie skutkowało właściwym przyswajaniem składników odżywczych z pokarmów oraz przełoży się na wyższą produktywność i efektywność każdej hodowli.

Podsumowanie:

Stosowanie zrównoważonej diety oraz uzupełniających mieszanek paszowych umożliwi hodowcy zachowanie dobrostanu ptaków, wsparcie ich zdrowia, utrzymanie dobrej kondycji, wydłużenia okresu nieśności oraz wysokiej jakości jaj. Znaczącą rolę odgrywa higiena, czystość i dezynfekcja w obrębie każdej hodowli. Tylko dobre praktyki są kluczem do utrzymania zdrowego stada. W sytuacja niepokojących należy szybko reagować, co może uchronić stado przed rozprzestrzenianie infekcji wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych.