Pluskwy domowe - jak rozpoznać i zwalczyć larwy, jaja i dorosłe

To mały, płaski owad żywiący się krwią, głównie ludzką. Dorosłe osobniki pluskwy ludzkiej mają owalny kształt, osiągają około 5-7 mm długości i są brązowo czerwone po nakarmieniu. Pluskwy są nocnymi szkodnikami, co oznacza, że najaktywniejsze są w nocy, kiedy ich gospodarze śpią. Pluskwy nie przenoszą chorób na ludzi, ale ich ukąszenia mogą powodować swędzenie, zaczerwienienie i niekiedy reakcje alergiczne.

Pluskwa znana była już w starożytności. Z tych dawnych czasów pochodzi jej łacińska nazwa Cimex. Istnieje przypuszczenie nie pozbawione cech prawdopodobieństwa, że ojczyzną pluskwy domowej Cimex lectulariks jest Afryka Północna. Stamtąd też prawdopodobnie rozpowszechniła się ona po całej kuli ziemskiej zawleczona przez człowieka z ubraniami, sprzętami, narzędziami swej pracy itp.

Pluskwa znana była już w starożytności. Z tych dawnych czasów pochodzi jej łacińska nazwa Cimex. Istnieje przypuszczenie nie pozbawione cech prawdopodobieństwa, że ojczyzną pluskwy domowej (Cimex lectulariks) jest Afryka Północna. Stamtąd też prawdopodobnie rozpowszechniła się ona po całej kuli ziemskiej zawleczona przez człowieka ze sprzętami, narzędziami swej pracy, odzieżą itp.

Pluskwa domowa - bytowanie i warunki środowiskowe

Pluskwa domowa na ogół lubi klimat umiarkowany, stąd też jest ona szczególną plagą basenu Morza Śródziemnego, gdzie panują najkorzystniejsze warunki dla jej życia i rozwoju. Kraje podzwrotnikowe, o tropikalnym klimacie nie odpowiadają naszej pluskwie ludzkiej, bytuje tam jednak inna odmiana pluskwy, przystosowana do tamtejszych warunków.

Pluskwy w materacu i w łóżku

Pluskwa domowa gnieździ się przeważnie w miejscach spania człowieka i najczęściej można się natknąć na pluskwy w łóżku, a więc w szparach łóżek, w materacach pod tapetami, za obrazami itp. Bliższe badania zwyczajów pluskwy wskazują na to, że najbardziej lubi się ona osiedlać w szparach drewna (np. w łóżkach drewnianych), mniej chętnie przebywa na murze czy pod tapetami. To tłumaczy popularne potoczne nazewnictwo tego pasożyta - Pluskwa Łóżkowa tak jest nazywana w wielu rejonach Polski. Budowa ciała pluskwy nie odbiega znacznie od budowy innych owadów, wypada jedynie zwrócić uwagę na jej spłaszczony kształt ciała oraz na ukształtowanie jej narządów pyszczkowych, służących do nakłuwania i ssania, a w ogólnym zarysie podobnych do aparatu pyszczkowego pchły. Pluskwowate chętnie bytują i gnieżdżą się w pobliżu żywiciela dlatego pluskwy w materacu to częsty przypadek i to właśnie w materacu najczęściej znajduje jaja, larwy czy wylinki.

Odchody - możemy je łatwo rozpoznać

Odchody pluskwy domowej mają charakterystyczny wygląd, który ułatwia rozpoznanie obecności tych owadów w domu tym bardziej, że znajdujemy je najczęściej wraz z dorosłymi osobnikami, jajeczkami pluskiew itp. Odchody te mogą również powodować alergie u niektórych osób lub przyczyniać się do nieprzyjemnego zapachu w silnie zainfekowanych obszarach. Oto kilka cech charakterystycznych odchodów pluskwy:

• Kolor: Odchody pluskiew są zazwyczaj ciemne, prawie czarne. Kolor ten wynika z przetrawionej krwi, która stanowi ich główne pożywienie.
• Kształt i rozmiar: Odchody te mają postać małych kropek lub plamek. Mogą być bardzo małe, zazwyczaj trudne do zauważenia bez dokładnej przyjrzenia się pod lupą.
• Rozmieszczenie: Odchody często znajdują się w miejscach gromadzenia się pluskiew, takich jak szwy materaców, szczeliny w meblach, wokół łóżek itp.
• Podłoże: Plamki z odchodów mogą być widoczne na pościeli, ramach łóżek, ścianach, meblach i innych powierzchniach blisko miejsca odpoczynku ludzi. Czasem mogą wyglądać jak rozsmarowane krople, szczególnie na porowatych powierzchniach.

Ugryzienie pluskwy - jak rozpoznać

Istnieje głęboko zakorzeniony pogląd, że poszukując człowieka pluskwa wdrapuje się na sufit pomieszczenia w którym śpi człowiek, i stamtąd spada na śpiącego. Większość jednak badaczy jest zdania, że pogląd ten jest fałszywy, a spadanie pluskiew na śpiącego człowieka jest dziełem przypadku. Jak bowiem doświadczenia wykazały, pluskwa w czasie biegu słabo trzyma się podłoża i łatwo spada ze ściany czy sufitu, podczas gdy siedząc nieruchomo, przytwierdza się doń mocno.

Akt ssania trwa u pluskwy 5 do 15 minut, przy czym z reguły robi ona w tym czasie kilka nakłuć. Pozostawiona w rankach ślina powoduje swędzenie, a w miejscu nakłucia powstają na skórze białawe pęcherzyki. Nassana krwią pluskwa staje się nieruchliwa i chowa się najczęściej w pobliżu swego żywiciela. Jednorazowe obfite nassanie się krwią człowieka starczy pluskwie na dłuższy czas, tak że w ciągu kilku tygodni taka najedzona pluskwa nie opuszcza wcale swej kryjówki.

Pogryzienia w nocy - to na pewno pluskwy

Pluskwy za dnia ukrywają się w zakamarkach, a na żer wychodzą w nocy. Jeżeli zdążyło się nam być schronisku turystycznym lub wątpliwej klasy hotelu. Rano budzimy się ze swędzącymi ukąszeniami możemy być niemal pewni, że są to ugryzienia pluskiew. Swędzenie po pewnym czasie minie, a rany się zagoją - należy jednak zwrócić uwagę na inny problem wynikający z tej sytuacji. Istnieje duże ryzyko, że w plecaku lub walizce z takiego wyjazdu przywieziemy pluskwy do domu, a to dużo większy problem niż pogryzienia.

Rozmnażanie i cykle życiowe

Pluskwa domowa unika światła, atakuje więc człowieka przeważnie w nocy, kłując go najchętniej w miejsca ciała stykające się z pościelą i pobierając krew z naczyń włosowatych skóry. Warto zauważyć, że głodna pluskwa, poszukująca swej ofiary albo uciekająca przed niebezpieczeństwem, wykazuje stosunkowo szybkie ruchy — porusza się bowiem z prędkością 7 cm/sek. (średnio m/min.).

Gniazdo Pluskwy i składanie jaj

Samica pluskwy składa około 500 jaj w ciągu jednego lęgu, co równoznaczne jest z ilością 3-4 do 12 jaj dziennie. Z jaj tych po 8 dniach wykluwa się larwa, która w sprzyjających warunkach linieje pięciokrotnie w ciągu 6 tygodni. Owady te nie zakładają gniazd w tradycyjnym sensie tak więc gniazdo pluskwy nie istnieje. Pluskwy domowe z racji tego że prowadzą raczej ukryty tryb życia i gromadzą się w ukrytych, ciemnych miejscach blisko swoich gospodarzy często skupiają się w jednej szczelinie lub zagłębieniu. Obserwować można wręcz ich punktowe zagęszczenie - takie miejsce nazywane jest gniazdem pluskwy. Choć nie należy go rozumieć w takim sensie jak u ptaków gdzie matka znosi jaja, wysiaduje a potem odchowuje młode.

Miejsca te mogą zawierać dorosłe pluskwy, larwy, nimfy (młode pluskwy) oraz jaja, a także mogą być widoczne ślady ich obecności, takie jak ciemne plamki odchodów, resztki skór po linieniu nimf oraz ewentualnie martwe osobniki. Wizualnie, "gniazdo" pluskiew może wyglądać skupisko pełne tych owadów i ich śladów życiowych.

Jak wyglądają jaja pluskwy?

Jaja składane przez pluskwy domowe (Cimex lectularius) mają charakterystyczny wygląd, który pozwala na ich prostą i szybką identyfikację. Długość 1mm, kształt owalny, kolor biały-perłowy. Znaleźć je można w miejscach bytowania i schronienia tych pasożytów. Oto szczegółowy opis wyglądu jaj pluskiew:

• Kształt: Jaja mają owalny kształt, co jest typowe dla owadów pluskwowatych. Są stosunkowo jednolite co do rozmiaru i formy.
• Rozmiar: Są dość małe, zwykle mierzą około 1 mm długości, co czyni je trudnymi do zauważenia gołym okiem, zwłaszcza w ciemnych lub zabrudzonych miejscach.
• Kolor: Jaja pluskwy są białawe lub lekko perłowe, co może sprawić, że będą się wyróżniać na ciemnych powierzchniach, ale mogą być trudne do wykrycia na jasnych tkaninach lub powierzchniach tym bardziej na pościeli lub materacu.
• Usytuowanie: Jaja są zazwyczaj składane w grupach i często umieszczane w ukrytych, zacisznych miejscach, takich jak szczeliny w ramach łóżek, dziury w materacu, za listwami przypodłogowymi, w szparach mebli. Pluskwy trzymają się blisko swoich żywicieli czyli na ludzi, co sprawia, że jaja są składane w sypialniach i miejscach naszego odpoczynku.

Larwy Pluskwy - Nimfy wygląd i charakterystyka.

Po okresie inkubacji z jaj wykluwają się larwy pluskwy, których rozwój zależy od zewnętrznych bodźców czyli warunków środowiskowych. W zależności od temperatury i wilgotności otoczenia. Jeżeli warunki sprzyjają larwa wylinieje pięciokrotnie w czasie 6 tygodni. Ten okres linienia w normalnych warunkach przedłuża się często od 6 do 12 nawet do miesięcy - wchodzą tu w grę nie sprzyjające warunki cieplne (temperatura powietrza) opóźniające rozwój.

Bardzo ciekawa jest zdolność pluskwy do długotrwałego głodowania. Zaobserwowano, że larwa pluskwy po drugiej wylince głodowała przez 200 dni, a potem karmiona obficie przeobraziła się w postać dorosłą. Podobnie młode nimfy, świeżo wyklute z jajeczek pluskwy, które jeszcze w ogóle nie ssały krwi człowieka - żyły przez 150 dni.

Wygląd pluskwy - dorosłe osobniki

Życie pluskwy trwa przeszło rok, w normalnych jednak warunkach okres ten jest znacznie krótszy, wiele bowiem osobników umiera przedwcześnie z różnych powodów (głód i warunki cieplne). Należy wspomnieć znaczeniu warunków termicznych 11 dla życia pluskwy. Otóż ciepło przyśpiesza rozwój tego owada i skraca z reguły okres życia pluskwy ludzkiej, zwłaszcza w okresie głodowania. Stoi to niewątpliwie w związku z szybciej przebiegającymi wówczas w organizmie owada procesami życiowymi. Potwierdza to fakt, że w chłodnym klimacie pluskwa może głodować do osiemnastu miesięcy, podczas gdy ten sam okres w krajach gorących skraca się do zaledwie kilku tygodni.

Wielkość pluskwy i cechy charakterystyczne:

• Rozmiar: Dorosłe osobniki pluskwy ludzkiej mają od 4 do 7 mm długości, co jest mniej więcej wielkością nasionka jabłka. Można je bez problemu zidentyfikować gołym okiem, bez użycia szkła powiększającego . Są wyraźnie większe od młodych osobników - Nimf (larw).
• Kształt ciała: Dorosłe pluskwy mają owalne i spłaszczone ciała, co pozwala im na łatwiejsze ukrywanie się w szczelinach i innych wąskich przestrzeniach. Kształt ich ciała często opisywany jest jako podobny do ziarna jabłka.
• Kolor: Kolor dorosłych pluskiew może wahać się od jasnobrązowego do ciemnobrązowego. Po nakarmieniu krwią, ich ciało może przybrać bardziej czerwonawy odcień. Nimfy są zazwyczaj jaśniejsze i stają się ciemniejsze w miarę dojrzewania. Ciemnieja po każdym kolejnym linieniu.
• Głowa: Pluskwy mają stosunkowo małą głowę z dużymi, dobrze rozwiniętymi oczami. Posiadają również szczypce (ryjek), którym nakłuwają skórę gospodarza w celu pobrania krwi.
• Nogi: Posiadają sześć nóg, które umożliwiają im szybkie poruszanie się po różnych powierzchniach. Ich nogi są dobrze przystosowane do chwytania się za tkaniny i inne tekstury.
• Skrzydła: Dorosłe pluskwy mają pozostałości po skrzydłach, które nie są funkcjonalne. Nie mogą latać ani skakać, ale mogą szybko pełzać - pluskwowate zaliczaby do owadów biegających.
• Zachowanie: Pluskwy są głównie nocnymi szkodnikami, co oznacza, że kiedy ich gospodarze śpią. W ciągu dnia ukrywają się w ciemnych, zacisznych miejscach blisko miejsca odpoczynku ludzi.

Środki i preparaty na pluskwy - jak pozbyć się pluskiew

Temp. + 45° C jest zabójczą dla larw i jaj pluskwy w bardzo krótkim czasie, dla dorosłych zaś osobników dopiero po dłuższym działaniu. Zimno (np. - 17° C) nie szkodzi pluskwom dorosłym, jedynie jaja mogą ulec zaziębieniu, a wówczas z takich przeziębionych jaj nic się nie wykluje. Szczegółowy opis zwalczania pluskiew, metody naturalne i preparaty chemiczne omówiono w dziale: Środki na pluskwy . W dziale tym znajdziemy także informacje jak pozbyć się pluskwy babcinymi sposobami - czyli rozwiązania domowe problemu.

Ziemia okrzemkowa na pluskwy - gdzie kupić

Ziemię okrzemkową można kupić w zestawie z preparatami na pluskwy. Ziemia okrzemkowa zawiera Diatomit i jest najskuteczniejszym naturalnym środkiem profilaktycznym. Już lata temu nasze babcie znały jego cudowne działanie i potwierdzoną skuteczność w walce z pluskwami. Nie był on jednak wtedy tak dostępny, a teraz można go kupić tutaj.

Skąd się biorą pluskwy - inni żywiciele

Aby odpowiedzieć na pytanie skąd się biorą pluskwy u nas w domu? trzeba spojrzeć nieco dalej. Niezwykle ważnym faktem z punktu widzenia walki z pluskwami jest zdolność odżywiania się pluskwy domowej nie tylko krwią ludzką, ale także i krwią innych zwierząt, np. myszy i szczurów, a także sokami trupów ludzkich i zwierzęcych. Istnieje powszechne mniemanie, że pluskwa domowa gnieździ się masowo w kryjówkach nietoperzy, gniazdach jaskółczych, kurnikach, gołębnikach itp. Pogląd ten, z gruntu fałszywy, wynika z dużego podobieństwa gatunków pluskiew pasożytujących na ptakach czy nietoperzach - prowadzi niejednokrotnie do barbarzyńskiego niszczenia gniazd jaskółczych przez nieuświadomionych mieszkańców wsi. W obawie aby owe niegroźne dla człowieka pluskwy zwierzęca nie przeszły do ich domów i pomieszczeń mieszkalnych.

Pluskwy w domu są doskonale przystosowane do współżycia z człowiekiem. Na ogół badacze zajmujący się biologią pluskwy skłaniają się do poglądu, że stała się ona pasożytem człowieka dopiero z chwilą zmiany trybu życia ludów pierwotnych z koczowniczego na osiadły. Omówione dotychczas pasożyty karmią się krwią swego żywiciela. Wiemy jednak, że gdy ukłujemy się w palec, to krew wypływająca z ranki rychło krzepnie, a powstały skrzep zamyka jej światło i nie pozwala na dalsze wypływanie krwi. Ten proces zapobiega całkowitej utracie krwi, która w wypadku braku krzepliwości nastąpiłaby wcześniej lub później, w zależności od wielkości zadanej rany. Nasuwa się więc pytanie: jak radzą sobie krwiopijne pasożyty z tą cechą krwi swych żywicieli, cechą dla nich niepomyślną? Powstający bowiem skrzep z łatwością zakorkowałby ich ssące narządy pyszczkowe i uniemożliwiłby tym samym dalsze pobieranie krwi jako pokarmu. I tutaj mamy znowu do czynienia z ciekawym przystosowaniem owych pasożytów, umożliwiającym pobieranie krwi. Polega ono na tym, że ich gruczoły ślinowe wydzielają substancję, która przedostając się do zadanej żywicielowi ranki zapobiega krzepnięciu krwi, a tym samym umożliwia normalne pobieranie pokarmu.

W ten sposób zapoznaliśmy się w pobieżnym skrócie z szeregiem przystosowań charakterystycznych dla pasożytów zewnętrznych, a wyrażających się różnorakimi zmianami ich budowy anatomicznej i czynności fizjologicznych. Zmiany owe obserwowaliśmy na przykładach wziętych spośród owadów. Wszystko to jednak odnosiło się do takich organizmów pasożytniczych, których współżycie z żywicielem jest stosunkowo luźne. W wyniku czego zmiany zachodzące w ustroju pasożyta, choć charakterystyczne, są jednak jeszcze wyrażone w stosunkowo niewielkim stopniu. Domyślamy się jednak, że może istnieć ściślejszy związek między pasożytem zewnętrznym a jego żywicielem. Istotnie, gdy poznamy bliżej ektoparazyty (pasożyty zewnętrzne) będą one łatwiejsze do zwalczenia.